بانکداری اسلامی و چالش های پیش رو
|
ترديدي نيست که صنعت بانکداري اسلامي طي يک دوره کوتاه مدت 20 ساله رشد چشمگيري داشته است. |
ترديدي نيست که صنعت بانکداري اسلامي طي يک دوره کوتاه مدت 20 ساله رشد چشمگيري داشته است.
امروزه بالغ بر 200 موسسه تامين مالي اسلامي در سرتاسر جهان مشغول فعاليت هستند و سرمايه اي بالغ بر چند صد ميليارد دلار را مديريت مي کنند. البته اين امر مفهوم « رسيدن به مقصود» را تداعي نمي کند بلکه بدان معني است که پيشگامان بانکداري اسلامي حرکت خود را از هيچ آغاز کرده اند بدون اين که از تجربيات درخشاني در اين زمينه برخوردار باشند.اما به هر حال، اين نکته را نيز نبايستي از ياد برد که بانکداري اسلامي هنوز هم پديده اي نوپا است و راه درازي را در پيش رو دارد. نکته اي ديگر هم که بايد به آن اشاره شود اين است که دستاوردهاي بانکداري اسلامي در حال حاضر تنها بخش کوچکي از آن چه که ممکن است و آن چه که مورد نياز جوامع مسلمان است را در بر مي گيرد.
صنعت بانکداري اسلامي بايد هر چه سريعتر به جلو حرکت نمايد تا بتواند پاسخگو ي نيازهاي بازار باشد و تمامي ظرفيتها و توانايي هايش را به منصه ظهور برساند.براي صنعت بانکداري اسلامي امري غير واقعي است که در زمينه به امور بازرگاني صرفا” به نيات و آرمانهاي اسلامي مردم و نيز بر پايه حجمي که تا به حال گسترش يافته است ،تکيه نمايد. اين امر مي تواند نوعي انتحار به حساب آيد. براي پرهيز از چنين حالتي لازم است به چند نکته اشاره شود:
* در مرحله اول عامل نيروي انساني قرار دارد.اين نکته براي بانکداري اسلامي امري ضروري به نظر مي رسد که کارکنانش نه تنها از نظر فني کارآمد و متبحر باشند بلکه از لحاظ تسلط به نظام مالي اسلامي نيز چيره دست و خبره باشند و به آن اعتقاد و التزام داشته باشند.
*در حال حاضر تمامي بانکداران اسلامي در اين زمينه اتفاق نظر ندارند. برخي استدلال مي کنند که آموزش و تعليم بانکداري اسلامي امري ضروري است ولي برخي ديگر هم مي گويند حوزه ديگري که شايسته است هر چه سريعتر به آن توجه و اهتمام شود «تحقيق و توسعه» مي باشد. در حال حاضر بحث در مورد اين مسئله که «تحقيق و توسعه» به طور کلي تحقق نيافته و يا اين که در مرحله تحقق است، يک مسئله مهم و بحث انگيز به شمار مي آيد.اکنون در نظام بانکداري رايج در کشورهاي توسعه يافته به اين نکته توجه خاصي مي شود و منابع قابل توجهي نيز به آن اختصاص مي يابد.
اخيرا” « موسسه بانکداري اسلامي و بيمه» که در شهر لندن فعال است يک پروژه تحقيقاتي را با هدف شناسايي مسائل و مشکلاتي ترتيب داده است که رشد معاملات بانکهاي اسلامي و توسعه آنها را با تاخير مواجه ساخته مي سازد. هدف اين تحقيق استفاده از اطلاعات لازم در جهت ايجاد همکاريهاي لازم براي برنامه هاي تحقيق و توسعه عنوان شده است. به منظور جمع آوري اطلاعات ، موسسه يادشده نامه اي به اغلب موسسات مالي اسلامي نوشته و از آنها درحواست نمود تا مسائل عمده پيش روي بانکداري اسلامي و چگونگي تحول در اين صنعت را اعلام نمايند.
پاسخ هاي ارسالي موسسات مالي اسلامي بسيار جالب توجه بود و« موسسه بانکداري اسلامي و بيمه» اطلاعات بسيار مفيدي از آنها به دست آورد .اين اطلاعات جمع بندي شده و در کتابي تحت عنوان «بانکداري اسلامي و مسائل پيش روي آن» منتشر شده است.اين کتابچه مسائل متعددي که بانکهاي اسلامي با آن مواجهند و مي بايست براي رفع آنها راه حلي يافت مي شد را در بر مي گيرد.اين اطلاعات در رده گروه هاي مختلفي طبقه بندي شده اند و بسيار ي از اين مسائل مختص بانکهاي ويژه اي نيست و در بين همه آنها عموميت دارد .اين مسائل زمينه هاي زير را در برمي گيرد: تعريف و استانداردسازي مفاهيم بانکداري اسلامي، اعتبارات اسنادي، سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار، مسئله «وام دهنده نهايي» براي بانکهاي اسلامي، هيات دادرسي بانکداري ، تامين مالي صنعتي، گسترش ابزارهاي جديد مالي ، بازارهاي مالي بين بانکي، ارائه مدل هايي براي سرمايه گذاريهاي بازرگاني خرد، تامين مالي مبادلات بين المللي، وجوه بانک جهاني ، شيوه هاي تسويه مناقشات مربوط به قراردادها و…. علاوه براين، «استلا کاکس» از موسسه Kleinworth Benson با تجربيات فراوانش در زمينه سرمايه گذاريهاي اسلامي ، حوزه هاي فراواني براي تحقيق و توسعه را تعريف و در مقاله ارزشمندي آنها را بيان نموده است که در اينجا به پاره اي از اين حوزه ها اشاره مي شود:
«مانع عمده اي که در سرراه مشازکت جهاني در بخش بانکداري اسلامي وجود دارد را مي توان به فقدان استـــانداردسازي خدمات مالي و مستندسازي آن عنوان نمود. همچنين فقدان تسهيلات حمايتي تحليلي، تامين مالي پروژه ها، شناخت فرصتهاي سرمايه گذاري که بانکهاي اسلامي را قادر مي سازد دارايي هايشان را تنوع بخشيده و توسعه دهند و نيز سرمايه گذاري براساس نيل به توازن بخشها، مخاطرات جغرافيايي و مسئله بازده سرمايه.»
جاي اميدواري است آژانس هاي مربوطه ، بانکهاي اسلامي ،دولتها، سازمانهاي تحقيقاتي ، محققان،کارشناسان قضايي و حسابرسان هرچه سريعتر در جهت يافتن راه حلي براي مسائل و مشکلات يادشده اقدام کنند.اين امر مي تواند به عنوان يک شيوه تجربي مناسب جهت شناخت حيطه مسئوليتها براي يک آژانس بين المللي به عنوان مثال بانک توسعه اسلامي – که مقرش در جده عربستان قرار دارد- به حساب آيد. همچنين مي توان موضوعات فوق را تقسيم بندي نموده و بررسي پيرامون هر مورد را به يک سازمان بين المللي واگذار نمود. تلاش در اين حوزه ها حياتي است تا از آن طريق بانکداري اسلامي از مرحله تکوين و نوپايي خارج شود. ناکامي در نيل به اين هدف مي تواند صنعت بانکداري اسلامي را با رکود مواجه سازد
منبع :سایت بانک صادرات ایران
