بانکداری اینترنتی

چهارشنبه ۱۴ دی ۱۳۸۴ -- ۲۲:۵۰

 

 

 

*بانکداری، صنعتی است که بر مبنای اطلاعات موثق شکل می‌گیرد و مبادلات بانکی را می‌توان بدون هیچ گونه مبادله فیزیکی پول انجام داد. چنین ویژگی‌هایی باعث شده که بانکها بتوانند به یک کاربر کامل و تمام عیار اینترنت در عصر ارتباطات تبدیل شوند.

٭ اگر چه  ATM، به مراتب ارزانتراز خدمات شعبه بانک تمام می‌شود، اما باز هم اینترنت، سه بار ارزانتر از ATM خواهد بود. در صورت استفاده از اینترنت به جای دستگاه خودپرداز، بانکها می‌توانند درآمد خود را از محل توزیع امکانات بانکی ،10 برابر کنند

  ٭ اینترنت، اطلاعات کامل و موثقی را در مورد مشتریان بانک از جمله متقاضیان وام یا چک در اختیار بانکها قرار می‌دهد. در این حالت، یک فرد نمی‌تواند پیشینه بد خود را از نظر حساب و اعتبار، از بانک پنهان دارد

٭ بانکهایی که محصولات و خدمات مالی خود را از طریق اینترنت عرضه می‌کنند، همواره باید قادر باشند انتظارات مشتریان خود را به نحو احسن برآورده سازند و در عین حال هوشیار باشند خدمات و محصولاتی که به مشتریانشان ارایه می‌دهند، دارای کمترین کمبود و نقصان بوده و از بیشترین دقت و اعتبار برخوردار باشد

٭ بانکها باید به این موضوع توجه داشته باشند که هر نوع کانال الکترونیکی فعالیت بانکی از جمله اینترنت دارای کمبودها و مشکلاتی است که بی‌توجهی به آنها می‌تواند پیامدهای وخیمی را  به دنبال داشته باشد

چکیده

بدون تردید، اینترنت باعث وقوع انقلابی فراگیر در کل سیستم ارتباطی دنیا شده است. بانکداری نیز، به واسطه بهره گیری روزافزون از ارتباطات، از این قاعده مستثنی نبوده و به قافله ارتباطات جهانی پیوسته است. اگر نگاهی گذرا به ارقام نجومی نرخ رشد و ظرفیت‌های بالقوه بانکها برای استفاده بهینه از اینترنت  بیندازیم، می‌توانیم از کارکردها و تأثیراتی که اینترنت بر بانکداری می‌گذارد، آگاه شویم. اینترنت نیز همانند هر فنآوری جدید دیگری، دارای هزینه‌های خاص و مسائلی از قبیل امنیت سیستم و احتمال بروز مشکلات پیش‌بینی نشده است. زمانی که بانکها بتوانند این کمبودها و مشکلات را بر طرف کنند، قادر خواهند بود از تمام مزایای انقلاب دیجیتال برخوردار شوند.

مقدمه

” وینتون کرف” که از او به عنوان ” پدر اینترنت” نام برده می‌شود، یک تصویر ذهنی را به جهانیان عرضه کرد که در آن، میلیاردها نفر حضور دارند. اینترنت، که در سال 1969 پا به عرصه ظهور گذاشت، به گفته خود “کرف” ، “آتش فراگیری ” است که تمام جهان را فرا خواهد گرفت. “کرف” پیش‌بینی کرد که تا سال 2010، بیش از 3 میلیارد نفر، کاربر اینترنت خواهند بود و تعداد وسایل on-line در سراسر جهان نیز تا سال 2020 به 6 تا 30 میلیارد عدد خواهد رسید. بر اساس پیش بینی او تا سال 2030، ما قادر خواهیم بود با رایانه‌های خود صحبت کنیم و آنها نیز به ما پاسخ دهند. در شکل (1)، میزان گسترش اینترنت در بازار ایالات متحده آمریکا، با رادیو، تلویزیون و سایر وسایل ارتباطی کابلی از جمله تلویزیون‌های کابلی، مقایسه شده است. تعداد مصرف کنندگان از اینترنت فقط ظرف 4 سال به 50 میلیون نفر رسید، در حالی که این امر برای رادیو، نزدیک به 28 سال طول کشیده بود.بانکداری، صنعتی است که بر مبنای اطلاعات موثق شکل می گیرد و مبادلات بانکی را می‌توان بدون هیچ گونه مبادله فیزیکی پول انجام داد. چنین ویژگی‌هایی باعث شده که بانکها بتوانند به یک کاربر کامل و تمام عیار اینترنت در عصر ارتباطات تبدیل شوند.با این همه، مراحل اولیه بانکداری اینترنتی، با مشکلات و شکست‌های پیاپی همراه شد. در نتیجه، مشتریان، علاقه چندانی به بانکداری اینترنتی نشان ندادند. شاید به همین دلیل بود که مجله معتبر”یورو مانی”(Euro Money) در سال 1999، مقاله ای در مورد بانکداری اینترنتی با عنوانی عجیب:”کلیک،کلیک – شما مردید” درج کرد، اما هدف نویسندگان مقاله یاد شده این بود مشخص کنند که آیا بانکداری اینترنتی، چیز خوبی است یا بد.

انواع بانکداری اینترنتی

در سالهای اخیر، سه نوع بانکداری اینترنتی به شرح زیر در بازار مورد استفاده قرار گرفته است:

1 – اطلاعات:

اطلاعات، متداول ترین و اصلی ترین سطح از بانکداری اینترنتی است که در آن، بانک اقدام به بازاریابی محصولات و خدمات خود از طریق اینترنت می‌کند. این نوع خدمات بانکداری اینترنتی را می‌توان یا از خود بانک دریافت کرد و یا این که به صورت پیمان سپاری به دست آورد. به دلیل آسیب پذیر بودن وب سایت در مقابل تقلب و کلاهبرداری، کنترل های خاصی در این زمینه پیش بینی شده است تا از هرگونه سوءاستفاده اطلاعاتی از وب سایت جلوگیری شود.

2 – ارتباطات:

این نوع بانکداری اینترنتی، امکان برقراری تماس بین سیستم های بانک و مشتریان را فراهم می‌کند. این نوع بانکداری اینترنتی ممکن است به پست الکترونیکی (E-mail)، درخواست وام یا دسترسی به فایل های آماری حساب محدود شود. در این حالت، میزان ریسک نسبت به نوع قبلی( اطلاعاتی) بیشتر خواهد بود. لذا کنترل‌های خاصی برای جلوگیری، گزارش و هشدار در مورد هر گونه تلاش غیر قانونی و غیر مجاز برای دسترسی به شبکه داخلی بانکها و سیستم‌های رایانه‌ای اندیشیده شده است. در این سیستم، مشتری برای آگاهی از وضعیت حساب خود و سایر امور مربوط به آن، تقاضای رسمی ارایه می‌کند و بانک به آن تقاضا پاسخ می دهد، به طور دقیق به همان صورت که برای (E-mail) انجام می‌شود.

3 – معامله:

در این سیستم بانکداری اینترنتی، مشتریان بانک قادر به انجام معاملات با بانک هستند. این سیستم در مقایسه با دو سیستم قبلی، دارای بیشترین میزان ریسک بوده و نیازمند قوی ترین و متمرکزترین کنترل‌هاست. در این سیستم، مشتریان قادر به انجام فعالیت‌هایی مانند دسترسی به حساب، پرداخت چک، انتقال پول و غیره هستند.

رشد بانکداری اینترنتی

رشد بانکداری اینترنتی، بسیار امیدوار کننده بوده و بسیاری از بانکها و مؤسسات مالی در این زمینه فعال هستند. هم‌اکنون، تعداد مشتریان on-lineبانکها که از بانکداری اینترنتی بهره می‌گیرند، به سرعت در حال افزایش است که این نه فقط در کشورهای صنعتی، بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز کاملاً مشهود است

البته توجه و تمایل به بانکداری اینترنتی در میان مشتریان جوان و میانسال بانکها، بیشتر به چشم می‌خورد. همان طوری که در شکل 3 نیز نشان داده شده است، افراد بین سنین 18 تا 49 سال با درآمد بین 41000 دلار تا 59000 دلار، بیشترین گرایش را نسبت به بانکداری الکترونیکی نشان می‌دهند و برعکس، مشتریان بالای 65 سال بانکها، کمترین علاقه را به این نوع بانکداری ابراز داشته اند.

رشد سریع و آمار و ارقام نجومی بخش بانکداری اینترنتی، به واسطه تأثیر گذاری عوامل زیر تحقق یافته است:

1 – تأثیر شگرف مبادلات اینترنتی:

انواع مختلف تسهیلات بانکی اینترنتی از قبیل پرداخت چک، انتقال وجوه( در درون و یا بین بانکها) و مبادله سهام و اوراق بهادار، همگی مشتریان بانکها را تشویق به استفاده از سیستم‌های on-line می‌کند. تعداد روزافزون مشتریان دایمی این نوع خدمات، مؤسسات مالی را تشویق می‌کند تا زیرساخت‌های لازم را برای گسترش هرچه بیشتر این فعالیت‌ها و خدمات فراهم آورند.

2 – چرخه های سریعتر عرضه محصولات جدید:

توسعه بانکداری اینترنتی بسیاری از مؤسسات مالی را وادار کرده تا با توجه به نیاز بازار و مشتریان و همچنین نوآوری‌های فن‌آورانه، برنامه‌های جدیدتری را به اجرا درآورند، به ویژه در زمینه کنترل و بازبینی چکهای برگشتی، خریدهای on-line کالا و خدمات، تماس با سایت های ویژه تجارت الکترونیکی و استفاده از XML (1)،که همه این موارد، بر میزان هر چه بیشتر مشتریان در حوزه بانکداری اینترنتی خواهد افزود.

3 – دسترسی جغرافیایی:

یک بانک از نظر میزان دسترسی مشتریان به بانک، با محدودیت های جغرافیایی رو به رو است و می‌تواند مشتریان محدودی را به خود جذب کند. در نتیجه به این بانک نمی‌توان عنوان ” بانکon-line”  اطلاق کرد، اما اینترنت، بنا به ماهیت بی‌مرزی و گسترده بودن خود، می‌تواند یک راه ارتباطی نامحدود برای اتصال شهرها و مناطق مختلف جهان به هم باشد و بانکها را از قید و بندهای جغرافیایی، رهایی بخشد.

4 – امکان نوآوری:

فن‌آوری بانکداری اینترنتی و محصولات متنوع آن می‌تواند ابزار لازم برای توسعه هر چه بیشتر بانکها و تقویت روابط بین بانکها و مشتریان آنها را در اختیار دست‌اندرکاران صنعت بانکداری قرار دهد، به طوری که در این حالت، مشتریان به خدمات و محصولات گوناگون بانک، در هر ساعتی از شبانه روز و از هر جایی که باشند، دسترسی خواهند داشت که تمام این مسائل، رضایتمندی مشتریان را به دنبال خواهد داشت.

مزایای بانکداری اینترنتی

مزایای بانکداری اینترنتی بسیار زیاد و چشمگیر است و گواه این مدعا نیز گرایش روزافزونی است که به این نوع بانکداری نشان داده می‌شود. قابلیت‌های این بانکداری بسیار گسترده و نامحدود بوده و فقط به امکان ایجاد بانکهای مجازی و پول الکترونیکی محدود نمی‌شود. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

*کاهش هزینه های معاملات:

تجربه نشان داده است که اینترنت، یک عامل تحویل و توزیع اطلاعات و ارتباطات است که توانسته است مزیت‌های هزینه‌ای قابل توجهی را نصیب بانکها کند. مطالعات”بوز آلن” و “هامیلتون” نشان داد که هزینه رفت و آمد مشتری به بانک و استفاده از دستگاه خودپرداز(ATM) نزدیک به 01/1 دلار است، در حالی که اگر همین کار از طریق اینترنت انجام شود، هزینه آن تا یک دهم این رقم کاهش می‌یابد.

اگر چه  ATM، به مراتب ارزانتراز خدمات شعبه بانک تمام می‌شود، اما باز هم اینترنت، سه بار ارزانتر از ATM خواهد بود. در صورت استفاده از اینترنت به جای دستگاه خودپرداز، بانکها می‌توانند درآمد خود را از محل توزیع امکانات بانکی ،10 برابر کنند. همین دلیل می‌تواند برای قانع کردن بانکها به منظور گسترش امکان دسترسی اینترنتی مشتریان به بانک کافی باشد. شکل 4 نشان دهنده مقایسه هزینه‌ای روشهای مختلف تماس با بانک است.

* اطلاعات کامل:

اینترنت، اطلاعات کامل و بی‌نقصی را در اختیار تمام دست‌اندرکاران بازار قرار می‌دهد. در اینترنت، سایت‌های متعددی برای خریداران خدمات بانکی هست که در آنها اطلاعات و آگاهی‌های کاملی در مورد محصولات و خدمات ارایه شده از سوی مراکز و مؤسسات مالی مختلف در یک محل، وجود دارد. در این حالت، اینترنت به مثابه عامل تشدید کننده رقابت بین بانک‌ها عمل می‌کند و کیفیت محصولات و خدمات آنها را ارتقا می‌دهد. نمونه بارز این امر را می‌توان در “وام های الکترونیکی”(2) سراغ گرفت. در این جا، متقاضیان وام می‌توانند به منظور یافتن راهی برای برخورداری از تسهیلات بانکی، هزاران گزینه گوناگون را بررسی و یکی از آنها را انتخاب کنند. به عبارت دیگر، جستجو در شعب بانکها، مطالعه بروشور محصولات و برقراری تماس تلفنی، همه و همه، از طریق اینترنت و با کمترین هزینه امکان‌پذیر خواهد بود. حذف هزینه کمیسیون و سایر هزینه‌های جانبی، از دیگر موارد مثبت و قابل توجه این نوع فعالیت‌ها است. اینترنت، اطلاعات کامل و موثقی را در مورد مشتریان بانک از جمله متقاضیان وام یا چک در اختیار بانکها قرار می‌دهد. در این حالت، یک فرد نمی‌تواند پیشینه بد خود را از نظر حساب و اعتبار، از بانک پنهان دارد.

تمام این موارد باعث می‌شود تا معاملات بانکی، با کمترین هزینه و خطر و حداقل تماس دیداری و شنیداری و حداکثر بازدهی انجام شود.

رقابت تمام عیار

شرکت های اینترنتی موفقی همچون E-Bay، این امکان را به کاربران خود می‌دهند تا به طور مستقیم در معاملات گوناگون از جمله مزایده‌های on-line شرکت کنند. بین سالهای 1995 تا 2000 ، بیش از 60 میلیون مزایده در E-Bay انجام شد که به طور میانگین تعداد مراجعان به سایت E-Bay به رکورد بی‌سابقه یک میلیون و 780 هزار نفر در هر روز رسید.

موفقیت این شرکت عمدتاً به دلیل فراهم آوردن یک بازار الکترونیک رقابتی در سایت اصلی آن است. ایجاد چنین بازاری، از دو طریق میسر شده است: اول برقراری تماس بین فروشندگان و خریداران و دوم کارآمدی و تناسب کافی در تعیین قیمت‌های واقعی در جریان حراج ها. چنین قیمتگذاری‌های هدفمندی می‌تواند زنجیره عرضه و تقاضا را با توجه به شرایط بازار، در سطح مطلوبی نگه دارد.

به این ترتیب، اینترنت توانسته است با ایجاد رقابت میان فراهم آورندگان سرمایه به شرکت‌ها کمک کند تا منابع مالی خود را افزایش دهند. بنابر این، طبیعی است که بانکها نیز بتوانند با کمک اینترنت و استفاده از IPO ها، اقدام به حراج‌های on-line کنند و رقابت تنگاتنگی را بین بانکها به وجود آورند.

معایب بانکداری الکترونیکی

همیشه یک سکه دارای دو روی متفاوت است. بانکداری اینترنتی نیز دارای نقاط ضعف و معایبی است. این معایب و ضعف‌ها مربوط به ریسک‌های قابل توجهی است که در این فرآیند به چشم می‌خورد که نسبت به سایر عملیات بانکی معمولی، بیشتر مشاهده می‌شود. ریسک‌های بانکداری اینترنتی شامل ریسک‌های اعتباری، ریسک نرخ بهره، ریسک معاملات و غیره است که در تمام انواع بانکداری اینترنتی به طور متناوب وجود دارند.

ریسک اعتباری

ریسک اعتباری عبارت است از ریسک مربوط به سود سرمایه‌ای که در اختیار وام گیرندگان قرار می‌گیرد، اما آن افراد یا شرکت‌ها قادر به انجام تعهدات مالی بین خود و بانک نیستند. چنین سودی تا حد زیادی بستگی به موفقیت متقاضی وام در فعالیت‌های تجاری و آمادگی برای بازپرداخت وام دارد. بانکداری اینترنتی، این فرصت را برای بانکها فراهم می‌کند تا حیطه جغرافیایی فعالیت‌های خود را گسترش دهند. در این حالت، مشتریان می‌توانند بنا به میل خود، یک بانک یا مؤسسه مالی را  در هر جای جهان برگزینند و بدون هر گونه تماس یا برخورد فیزیکی با کارکنان آن بانک یا مؤسسه، از اعتبارات بانکی استفاده کنند. در این حالت، بانکها با یک چالش بزرگ مواجه‌ می‌شوند و آن تصمیم گیری در مورد اعطای اعتبارات به مشتریانی است که نه اصلاً آنها را دیده اند و نه از وضعیت اعتباری آنها آگاهی کامل دارند.

یکی دیگر از چالشهای اعتباری بانکها در بانکداری اینترنتی مربوط به این مسئله اساسی است که در جریان اعطای اعتبارات به مشتریان برون مرزی، کدام قوانین و مقررات و از کدام کشور یا ایالت باید مد نظر قرار گیرد.مدیریت هدفمند پورتفولیوی وام ها از طریق اینترنت نیازمند اتخاذ سیاست ها، فرآیند‌ها و فعالیت‌هایی است که ریسک را به حداقل ممکن برساند.

ریسک نرخ بهره

ریسک نرخ بهره، ریسکی است که به واسطه افزایش یافتن نرخ بهره به وجود می‌آید. از دیدگاه اقتصادی، یک بانک باید تمرکز کاملی بر میزان ارزش دارایی‌ها، بدهی‌ها و درآمدهای خود داشته باشد که هر سه مورد اشاره شده به واسطه تغییر نرخ بهره، تغییر پیدا می‌کنند. این ریسک به دلایل گوناگون و به واسطه تأثیر گذاری عوامل مختلف به وجود می‌آید که در اینجا از ذکر آنها خودداری می‌کنیم. زیرا این امر نیازمند تحقیقی گسترده و همه جانبه است. اما آنچه که به یقین می‌توان پذیرفت، این است که سنجش و کنترل ریسک نرخ بهره نشان‌دهنده اهمیت والای اتخاذ راهبردهای تأمین سرمایه و سیاست‌های جانبی آن است. به طور کلی، فرایند جذب سرمایه ورودی بانکها( سپرده گذاریها) به طور جداگانه و مستقل از فرایند مربوط به خروجی سرمایه(وام ها و تسهیلات بانکی) و با نرخ های بهره گوناگونی انجام می‌شود که با توجه به ماهیت متحرک و مجازی اینترنت، این ریسک، تشدید می‌شود.

ریسک نقدینگی

ریسک نقدینگی ناشی از بی ثباتی ها و ابهاماتی است که به واسطه ناتوانی بانک در عمل به تعهدات مالی اش- آن هم به دلیل بروز زیان های قابل توجه و پیش بینی نشده- به وجود می‌آید. ریسک نقدینگی شامل ناتوانی”بانک” در مدیریت تغییرات برنامه ریزی نشده و غیر منتظره شرایط بازار است که توانایی بانک در به جریان انداختن دارایی‌های نقدی خود را کاهش می‌دهد.

بانکداری اینترنتی باعث افزایش یافتن آسیب پذیری بانکها از سوی سپرده های مشتریان می‌شود؛ مشتریانی که بر اساس شرایط و موقعیت‌های خاص، اقدام به برداشت از حساب یا بستن آن می‌کنند. چون در اینترنت، هرگونه معامله و عملیات بانکی امکانپذیر است، پس بانکها در معرض این خطر قرار دارند که بخش اعظم مشتریانشان در یک زمان خاص اقدام به برداشت از حساب خود کنند و نقدینگی بانک را تا حد زیادی کاهش دهند.

بنابر این مدیریت بانکها باید همیشه و در همه حال آماده رویارویی با ریسک ناشی از کاهش شدید نقدینگی خود باشند و راه حل‌های فوری و مناسبی را برای رفع این نوع مشکلات پیدا کنند.

ریسک معاملات

ریسک معاملات مربوط به ضرر و زیان‌های ناشی از کلاهبرداری، اشتباه، ناتوانی در تحویل به‌موقع محصولات و خدمات، عقب افتادن از عرصه رقابت، ناتوانی بانک در مدیریت اطلاعات و غیره است. این نوع ریسک در مراحل مختلف بانکداری اینترنتی از جمله توسعه محصول، معاملات، پردازش اطلاعات، توسعه سیستم، محاسبات، کنترل داخلی و غیره به‌وجود می‌آید.

بانکهایی که محصولات و خدمات مالی خود را از طریق اینترنت عرضه می‌کنند، همواره باید قادر باشند انتظارات مشتریان خود را به نحو احسن برآورده سازند و در عین حال هوشیار باشند خدمات و محصولاتی که به مشتریانشان ارایه می‌دهند، دارای کمترین کمبود بوده و از بیشترین دقت و اعتبار برخوردار باشد. اگر یک مشتری، کوچکترین کم کاری و اهمالی را در کار یک بانک یا مؤسسه مالی مشاهده کند، از ادامه کار با آن منصرف می‌شود و به بانک دیگر مراجعه می‌کند که با توجه به محیط رقابتی اینترنت، چنین کاری عجیب نخواهد بود.

نرم افزارهای لازم برای برخورداری از خدمات بانکداری اینترنتی، از منابع مختلفی در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. ازجمله این نرم افزارها می‌توان به نرم افزار موسوم به “مدیر مالی شخصی” یا PFM(3) اشاره کرد. وجود روابط حسنه و خوب بین بانک و مشتری و ارتباط دایمی بین آنها به مدیریت بهتر معاملات کمک شایانی می‌کند.

حمله و نفوذ به رایانه بانکها و سیستم‌های شبکه، یکی دیگراز خطراتی است که متوجه بانکهاست. تحقیقات نشان داده است که سیستم‌های بانکی در برابر حملات داخلی بیش از حملات از بیرون، آسیب‌پذیر هستند، به این دلیل که کاربران سیستم های داخلی از ویژگی‌های سیستم آگاه بوده و دسترسی آسانتری به بخش های مختلف آن دارند. بنابر این بانکها باید کنترل‌های همه جانبه و بازدارنده ای را برای حفظ سیستم‌های بانکداری اینترنتی خود در برابر حملات داخلی و خارجی، اعمال دارند.

فرصت‌ها برای بانکداری اینترنتی

بانکداری اینترنتی به مثابه یک کانال جدید ارایه خدمات بانکی، فرصت‌های بسیاری را برای رشد و توسعه مؤسسات مالی فراهم کرده است. مؤسسات مالی، چند سالی است شروع به نهادینه کردن این تفکر مبنی بر این که اینترنت، سریعترین، ایمن ترین و مناسب ترین راه برای ارایه خدمات بانکی و مالی است، شروع کرده‌اند. بنابر این، این مؤسسات در حال سرمایه گذاری در زمینه مدیریت روابط الکترونیکی با مشتری(4) (ECRM) هستند و هدف از این کار را تقویت رابطه بین مشتری و بانک و همچنین حفظ وفاداری مشتری به بانک می‌دانند. برای نیل به این هدف، راه حل‌های ECRM برای شناسایی و تحلیل نحوه واکنش نشان دادن مشتریان در استفاده از محصولات و خدمات مالی خاص مدنظر قرار گرفته است. با استفاده از این اطلاعات، مؤسسات مالی می‌توانند یک سری قوانین و مقررات شغلی خاص بانکداری اینترنتی را وضع و به مرحله اجرا درآورند و راهبردهای شغلی کارآمدتر و به روزتری را اتخاذ کنند.

فرصت‌های ویژه بانکهای اینترنتی مجازی

بانکهای کاملاً اینترنتی که مجازی بوده و وجود حقیقی و فیزیکی ندارند، پول کمی برای اهدافی چون بازاریابی یا CRM خرج می‌کنند و از این رو با بانکهای حقیقی(بانکهای دارای شعبه) متفاوت هستند. این بانکهای مجازی، برای رقابت کردن با سایر بانکها می‌باید به دنبال”میان بر”هایی باشند که آنها را از رقبایشان پیش اندازد. این بانکها، از راه‌های گوناگونی می‌توانند به برتری قابل ملاحظه‌ای نسبت به سایر بانکها دست یابند که تعدادی از آنها در زیر اشاره شده است.

کارآمدی در مدیریت پرداخت

هرچند مؤسسات مالی در چارچوب طرح موسوم به EBPP (5) قرار ندارند،اما به نوبه خود می‌توانند طرحی به نام “پرداخت الکترونیکی کارآمد”( EIPP) را برای مشاغل کوچک و مشتریان شرکتی خود به‌کار گیرند. در این چارچوب، مؤسسات مالی نقش تعیین کننده‌ای در مشخص کردن مسیر مالی و پرداخت‌های الکترونیکی شرکت‌ها و مشاغل ایفا و به این ترتیب آنها را وارد عرصه پرداخت الکترونیکی می‌کنند.

نزدیک به 25 میلیون خانواده آمریکایی در سال 2003 از تسهیلات EBPP استفاده کرده‌اند و از این تسهیلات برای پرداخت 13 درصد چکهای خود کمک گرفته‌اند.

پرداخت‌های on-line کارت اعتباری

کارت‌های اعتباری در آینده نیز به عنوان وسیله اصلی در پرداخت‌های اینترنتی مصرف کنندگان، باقی خواهند ماند. با این حال، چکهای الکترونیکی on-line و دبیت کارت‌هایی که از سیستم ACH(6) استفاده می‌کردند، دیگر نخواهند توانست مانند گذشته رواج گسترده‌ای داشته باشند و جای خود را به کارت‌های اعتباری on-line خواهند داد. با گسترش هرچه بیشتر این کارت‌های اعتباری، نیاز به تماس بین بانکدار و مشتری به حداقل و یا حتی هیچ خواهد رسید و بانکهای مجازی، عمده فعالیت خود را معطوف به توسعه کارت‌های اعتباری جدید خواهند کرد و به این طریق، راه را برای پیشرفت خود هموار خواهند ساخت.

چکهای الکترونیکی برای پرداخت‌های B2B

چکهای الکترونیکی، بیشتر برای خریدهای کوچک و خرد مورد استفاده قرار می‌گیرند و لذا اثر چندانی بر فرایند پرداخت‌های تجاری نداشته‌اند. بنابر این، انتظار می‌رود شعب بانکهای حقیقی و بانکهای مجازی این چکها را تبدیل به ACH کنند و آنها را متناسب با سیستم‌های حسابهای پرداختی شرکت‌ها شکل دهند.

تقاضاهای رهنی on-line

تاکنون، تقاضاهای on-line ، فقط به تقاضا برای کارت‌های اعتباری و وام‌های کوچک محدود می‌شد. اما اخیراً گرایش زیادی به تقاضاهای رهنی on-line  در بازار به وجود آمده است. کارشناسان پیش بینی کرده‌اند که تعداد خریداران خانگی وام‌های رهنی on-lineبه 25 تا 30 درصد برسد که این رقم در مقایسه رقم 6 درصدی سال 2001 قابل ملاحظه و تحسین برانگیز به نظر می‌رسد.

پرداخت‌های شخص به شخص به صورت  E-mail

در ایالات متحده آمریکا، مؤسسات مالی به موفقیت‌های شایانی در راه‌اندازی و توسعه سیستم پرداخت شخص به شخص  (P2P)از طریق سیستم‌های پرداخت E-mail، دست یافته‌اند. به این ترتیب، مشتریان می‌توانند پرداخت‌های کارت اعتبار ACH را به آدرس E-mail  کسانی دیگر، منتقل کنند و به این وسیله دامنه استفاده از کارت‌های اعتباری را گسترش دهند و افق‌های جدیدی را پیش روی مزایای این سیستم بگشایند. همان طور که در شکل 7 مشاهده می‌کنید، بر طبق برآوردها، تا سال 2005، میزان پرداخت‌های P2P اینترنتی در ایالات متحده آمریکا تا بیش از 4 میلیارد معامله در هر سال افزایش یافته است.

نتیجه گیری

بانکداری اینترنتی در حال گسترش و رشد است. در مقایسه با راه‌های دیگر فعالیت بانکی، مزایای اینترنتی بیشتر از سایرین جلوه می‌کند. با این همه، اگر اینترنت را با سایر کانال‌های موجود ترکیب کنیم و محصول واحدی به وجود آوریم، بانکداری اینترنتی را تبدیل به ابزاری قدرتمند برای بهبود رضایتمندی مشتریان از بانکها و افزایش فرصت‌های طلایی در حوزه بانکداری کرده‌ایم. در همین حال، بانکها باید به این موضوع توجه داشته باشند که هر نوع کانال الکترونیکی فعالیت بانکی از جمله اینترنت دارای کمبودها و مشکلاتی است که بی‌توجهی به آنها می‌تواند پیامدهای وخیمی را  به دنبال داشته باشد. بانکها، برای آگاهی کامل از هرگونه تحول در صنعت بانکداری و تطبیق با آخرین فن‌آوری‌های اینترنتی، باید خود را از هر لحاظ تجهیز و برای رقابت آماده سازند.

هر چند فرصت‌های بسیاری در این عرصه وجود دارد و بانکهای اینترنتی در حال رشد و تعالی هستند و گاهی اوقات گوی سبقت را از بانکهای حقیقی(شعبه ای) می‌ربایند، اما باید دانست که برخی از عملیات بانکی را به هیچ وجه نمی‌توان از طریق اینترنت انجام داد و برای انجام دادن آنها از تجهیزات الکترونیکی هیچ کاری ساخته نیست. پس نباید انتظار داشت که تا چندی دیگر اثری از بانک‌های حقیقی باقی نماند و میدان برای یکه‌تازی بانکهای اینترنتی کاملاً باز شود.

 این مقاله از فصلنامه بانک صادرات گرفته شده است

مهدی صمدی

کارمند بانک صادرات و دانشجوی دکتری مدیریت مالی هستم . علاقه مند به مباحث بانکی ، بازارهای مالی ، بورس و سهام و مدیریت منابع انسانی و ...

More Posts

  1. پنج شنبه ۱۵ دی ۱۳۸۴ -- ۰۱:۵۸

    سلام دوست من
    درمورد سوالی که کرده بودین چیزی پبدا نکردم. شرمنده

  2. علی رضا
    شنبه ۲ تیر ۱۳۸۶ -- ۱۵:۰۲

    مطالب عالی بود بک سوال دارم واین هم واریز قبوض از طریق اس ام اس است امید وارم به این سوال من به ایمیلم جواب دهید.

  3. ایمان
    شنبه ۴ خرداد ۱۳۸۷ -- ۰۸:۰۱

    مطالبي كه در مورد بانك ملت گفتيد اشتباه است بانك ملت به طور كامل سرويس خدمات بانكداري اينترنتي را دارد. لطفا در ارائه مطلب دقت كافي صورت گيرد.